Kontrowersje wokół pomiaru inteligencji

Pomiar inteligencji ma długą tradycję. Podstawowym pojęciem, za pomocą którego dokonuje się ilościowej charakterystyki inteligencji, jest iloraz inteligencji (II). Prawzorem współczesnych testów IQ jest Skala Inteligencji Bineta-Simona (którego późniejszą wersją jest test Stanforda-Bineta) stworzona przez twórcę pojęcia ilorazu inteligencji – Alfreda Bineta w 1904 r.

Pierwotnym celem tego testu było wyszukiwanie uczniów w szkołach podstawowych, którzy wymagają szczególnej pomocy w nauczaniu. Założenie Bineta było takie, że słaby wynik IQ nie wskazuje na niemożność osiągnięcia dobrych wyników w nauce, lecz osoby takie wymagają dodatkowej, specjalistycznej pomocy i wsparcia w procesie edukacji. Współcześnie najbardziej popularnym testem dla dorosłych jest WAIS, używa się także często innego narzędzia: Testu matryc Ravena.

Iloraz inteligencji – (IQ)
– to wartość liczbowa testu psychometrycznego, którego celem jest pomiar inteligencji kognitywnej – czyli polegającej na umiejętności kojarzenia informacji i operacji na symbolach. Wartość ta nie jest absolutną miarą inteligencji, lecz ma zawsze charakter relatywny. Rozkład wyników testu jest opisywany krzywą Gaussa (o kształcie „dzwonu”). Test jest tak konstruowany, aby średni dla danej populacji (kraj, grupa wiekowa) wynik przeliczony wynosił 100 IQ, natomiast średni rozrzut statystyczny wyników wynosił 15. Oznacza to, że wynik od 85 do 115 wskazuje na przeciętną inteligencję; wynik powyżej 115 wskazuje na inteligencję wybitną, zaś poniżej 85 na inteligencję niską. Testy mierzące IQ muszą być od czasu do czasu kalibrowane od nowa, ponieważ wykonanie różnych zadań zmienia się ze zmianami kulturowymi (np. zmianie ulega znajomość różnych słów), a nadto w krajach rozwiniętych istnieje stała tendencja do wzrastania średniego ilorazu inteligencji całej populacji (tzw. efekt Flynna).

Inteligencja w ujęciu Sternberga

Teoria komponentów Stenberga
Inteligencja (poznawcza def. inteligencji) to możliwość korzystania z doświadczenia, używania procesów metapoznawczych (pr. metapoznawcze to rozumienie i kontrolowanie przez człowieka jego procesów myślenia), do uczenia się oraz zdolność adaptacji do otaczającego środowiska, które może wymagać przystosowań w zależności od warunków społecznych i kulturowych.

Teoria Stenberga
Stenberg badał procesy przetwarzania informacji w zadaniach złożonych (np. analogie, uzupełnianie serii, sylogizmy). Koncentrował sie na wykryciu, co takiego robią osoby, które efektywniej niż inni przetwarzają informacje.

Sternberg wydzielił komponenty inteligencji – umysłowe procesy i strategie wykorzystywane przy wykonywaniu zadań, takie jak:
– przekładanie bodźca zmysłowego na reprezentację umysłową,
– przekształcanie jednej reprezentacji poznawczej w inną,
– przekładanie reprezentacji poznawczej na reakcję ruchową.

W  rezultacie analizy komponentów okazało sie, że ludzie rozwiązują zadania (oparte na analogiach itp) za pomocą kilku procesów składowych (komponentów), do których należą:
1. kodowanie elementów problemu
2. wnioskowanie – ustalanie relacji między co najmniej niektórymi elementami
3. przenoszenie tych relacji na inne elementy
4. stosowanie wywnioskowanych relacji do nowej sytuacji.